Περιγραφή βασικού θεωρητικού πλαισίου υποστήριξης του προγράμματος:
Σκοπός του προγράμματος είναι οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων, αναγνωρίζοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν ιδιαίτερα στη θαλάσσια ζωή, να αναστοχαστούν ως προς την προσωπική τους ευθύνη και να υιοθετήσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που συμβάλλουν θετικά στη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων στην καθημερινή ζωή.
Ερευνητικά αναδεικνύεται ότι τα μικρά παιδιά αναγνωρίζουν τη ρύπανση της θάλασσας και τη μόλυνση του νερού, όπως και τη μόλυνση του εδάφους και αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις στα ζώα και στον άνθρωπο. Ωστόσο, αν και αντιλαμβάνονται ότι συμβάλλουν στην παραγωγή απορριμμάτων, είναι αναγκαίο να καλλιεργηθεί η προσωπική τους υπευθυνότητα, ώστε να συμμετέχουν ενεργά σε πρακτικές μείωσης των απορριμμάτων (Δημητρίου & Χρηστίδου, 2004), καθώς τα περισσότερα θεωρούν ότι δεν μπορούν ή δεν ξέρουν πώς να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της μείωσης των απορριμμάτων (Ηλιοπούλου, 2011). Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των μαθητών/-τριών σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων παίζει το σχολείο. Όσο αυξάνεται η γνώση σε σχέση με τα ζητήματα αυτά, αυξάνεται και η πιθανότητα να υιοθετήσουν θετικές περιβαλλοντικές συμπεριφορές, ενώ η μη επεξεργασία τέτοιων θεμάτων στις μικρές ηλικίες ή η παροχή αποσπασματικής γνώσης ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις ελλιπείς ή λανθασμένες αντιλήψεις των μικρών παιδιών για τα απορρίμματα και τη διαχείρισή τους (Λούκας, 2015).
Το πρόγραμμα στοχεύει να δράσει μετασχηματιστικά, εμπλέκοντας τους/τις μαθητές/τριες σε δραστηριότητες που προωθούν τις θετικές περιβαλλοντικές συμπεριφορές στην καθημερινή πρακτική, ενθαρρύνοντας, έτσι, και τους γονείς τους, αλλά και άλλους, να υιοθετήσουν αυτές τις συμπεριφορές.
Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Εργαστηρίων έγινε με βάση στρατηγικές διδασκαλίας που αντιστοιχούν στον κοινωνικό εποικοδομισμό και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης. Εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη, ως βασική διδακτική στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η γνώση οικοδομείται μέσα από τη εξαγωγή συμπερασμάτων, κανόνων και αρχών, ως αποτέλεσμα εμπειριών, για τη λύση ενός πραγματικού προβλήματος(ΙΤΥΕ- ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, 2019).
Επιπλέον, εφαρμόζεται η εργασία σε ομάδες, για τη σύνθεση ενός κοινού έργου, η οποία βασίζεται στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης, σύμφωνα με τις οποίες η διαδικασία της μάθησης επιτυγχάνεται μέσα από την αλληλεπίδραση των μαθητών/-τριών με το κοινωνικό τους περιβάλλον, π.χ. ομηλίκους, ενήλικες, κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες (ΙΤΥΕ-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, ό.π.). Στις παραπάνω διδακτικές προσεγγίσεις ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού είναι καθοδηγητικός, υποστηρικτικός και συντονιστικός και η διδακτική διαδικασία έχει μαθητοκεντρικό χαρακτήρα (ΙΤΥΕ-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, ό.π.).
Προσβασιμότητα:
Η απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή, πέραν των αναλώσιμων υλικών και αντικειμένων καθημερινής χρήσης (χαρτιά Α4, μαρκαδόρους, κ.λπ.), περιλαμβάνει ψηφιακά μέσα (Η/Υ, ηχεία, μικρόφωνο, εκτυπωτής) με σύνδεση στο διαδίκτυο. Επίσης, το προβολικό μηχάνημα, εάν υπάρχει, μπορεί να διευκολύνει τιςπαρουσιάσεις και την επεξεργασία της γνώσης στην ολομέλεια. Ακόμη, είναι απαραίτητη η ψηφιακή συσκευή εγγραφής φωνής και ήχου, ένα λογισμικό γενικής χρήσης δημιουργίας παρουσιάσεων και μια Web 2.0 εφαρμογή δημιουργίας ψηφιακής αφίσας.
β. Διδακτικό υλικό
Το διδακτικό υλικό προτείνεται να είναι κατάλληλες εικόνες ελεύθερων πνευματικών δικαιωμάτων από το διαδίκτυο, από συγκεκριμένες πηγές που διαθέτουν τη δυνατότητα αυτή ή έντυπο υλικό και βίντεο. Επίσης, προτείνεται να χρησιμοποιηθούν διαδικτυακές εφαρμογές και εργαλεία επικοινωνίας και δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου.
γ. Οργάνωση της τάξης
Ο χώρος της τάξης είναι απαραίτητο να είναι έτσι διαμορφωμένος, ώστε να δίνει τη δυνατότητα στους/στις μαθητές/-τριες να μπορούν να δουλεύουν συνεργατικά σε μικρές ομάδες στον Η/Υ και στα τραπέζια εργασίας. Επίσης, θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα να μπορούν τα παιδιά να κάνουν παρουσιάσεις σε επίπεδο ολομέλειας, προκειμένου να παρουσιάσουν τις εργασίες τους και να αναπτύσσουν ανάλογες συζητήσεις.
Η συγκεκριμένη οργάνωση της τάξης, μαζί με τις κατάλληλες στρατηγικές διδασκαλίας, ενθαρρύνει την ενεργό εμπλοκή των μαθητών/-τριών στη μαθησιακή διαδικασία, μέσα από την αυτενέργεια, τη διαμαθητική επικοινωνία, τη λήψη αποφάσεων, τον χειρισμό των υλικών και των ψηφιακών μέσων για διερευνητική, ανακαλυπτική και δημιουργική μάθηση, σε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και συνεργασίας.
Δυνατότητα επέκτασης:
Οι εκδηλώσεις διάχυσης που έχουν προταθεί κατά την περιγραφή των Εργαστηρίων είναι: α. η πρόσκληση γονέων & κηδεμόνων, υπηρεσιών και φορέων για τον καθαρισμό παραλίας από τα πλαστικά απορρίμματα ή άλλου σημείου του τόπου που βρίσκεται το σχολείο, και β. σε συνεργασία με τους γονείς & κηδεμόνες και με άλλους φορείς, η δημιουργία πάνινων τσαντών και το μοίρασμα σε κεντρικό σημείο του τόπου σε περαστικούς και σχετική ενημέρωσή τους. Επίσης, πέραν αυτών, μπορούν να πραγματοποιηθούν και επιπλέον εκδηλώσεις, όπως α. οργάνωση ποδηλατοδρομίας με στόχο την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, β. δημιουργία ψηφιακού πίνακα ανακοινώσεων ή ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου υλικού για την ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης και κοινοποίησή του σε σχολεία και φορείς, και γ. δημιουργία ραδιοφωνικού μηνύματος που θα ακούγεται από τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς.